Dijital teknolojilerin gelişmesiyle tasarıma ve üretime bağlı süreçler de farklılaşmaya başlıyor. Mimaride bilgisayarların araç olarak kullanıldığı dönemin sonuna gelindiği ve bundan sonraki dönemlerde dijital teknolojilerin tasarıma ortak olacağı üzerinde duruluyor. Mimaride dijital teknolojilerin önemi anlaşıldığından beri, bilgisayarlar yardımcı tasarımcı rolünde ve tasarımın vazgeçilmez parçaları konumunda bulunuyor. Bilgisayarın tasarım dünyasına bu denli dahil olmasıyla birlikte ortaya çıkan parametrik tasarım modeli sayesinde tasarım süreçlerine ve forma doğrudan müdahale ediliyor ve kodlama ile tasarım bütünleşiyor. Böylelikle karmaşık formların tasarımları ile üretimleri gerçekleştirilebiliyor.
Parametrik Tasarım Nedir?
Parametre, bir durum için tanımlanan ve değiştirilebilen nicelik olarak ifade edilmektedir. Bu niceliği bir veya birden çok olarak içinde barındırma durumu ise parametrik olarak açıklanıyor. Parametrelerin sayısı duruma bağlı olarak değişiyor. Önemli olan ise bu parametreler arasındaki ilişkiyi kurarak parametreleri isteğe göre yönetebilmek oluyor. Parametreler algoritmik düşüncenin temelinde ve algoritma içinde kullanılıyor. Son dönemlerde ise algoritmik düşünce mimarlık alanına da uyarlanıyor. Programlamayı mimarlığın eklentisi olarak görmektense mimarlığın, programlamayla harmanlanması ve bir arada çalışması gerektiği düşüncesi ön plana çıkıyor. Bu görüşler ise günümüzde ve gelecekte dijital teknolojinin mimari için önemi konusunda ipuçları veriyor.
Belli sayılar ve algoritmalardan oluşan değişkenler ya da parametreler tarafından yönlendirilen tasarımlar, parametrik tasarım olarak tanımlanıyor. Tasarım anlayışının geleceği olarak görülen ve oldukça önemsenen parametrik tasarımlar, mimaride hem faydalı hem de estetik seçeneklerin ortaya çıkmasını sağlıyor. Parametrik tasarımda tüm sayılar, algoritmalar ve yöntemler birbirine bağlı, değiştirilebilir değerler olduğu için bu değişiklikler nihai tasarıma da eş zamanlı olarak yansıyor ve tasarımı kısa sürede deneyimleyebilme imkanı sunuyor.
Parametrik tasarımın hayatımıza girişiyle birlikte tasarım konusunda önem kazanan programlamanın pek çok avantajı bulunuyor. Dijital teknoloji kullanımıyla birlikte çizimlerde daha kolay ve hızlı değişiklikler yapılabiliyor. Bilgisayar yazılımları, daha kaliteli ve çeşitli ölçeklerde çizimler elde etmeyi sağlıyor. Tasarım ve analizi birleştirme imkanı veren bilgisayar yazılımları, aynı zamanda tasarım hassasiyetinin artmasına da olanak tanıyor. Mimari çizim programları sayesinde daha fazla tasarım seçeceği denenebiliyor ve tasarlanan ürünün görsel olarak algılanma şansı ortaya çıkıyor. Geometrik özelliklerin daha kolay ortaya çıkarılması sağlanırken, kağıt kullanımının yarattığı riskler azalıyor ve teknik doküman kalitesi artıyor. Dijital tasarım sayesinde fabrikasyon sürecine daha fazla hakim olmak da mümkün hale geliyor. Formun ifade ediliş geleneklerinin teorik temelleri, daha kolay algılanıyor. Algoritmik beğeni ya da biyomorfik biçimlenme, göreceli olarak daha rahat ortaya çıkıyor. Algoritmik kodlama sayesinde belirli parametreler içinde kalan tasarımın, müşteri istekleri doğrultusunda değişimi de kolaylaşıyor.
Mimaride Sürdürülebilir Tasarımlar
Küresel çevre sorunlarıma çözüm olarak önerilen, bütüncül, stratejik ve planlı bir yapılaşma şekli olarak tanımlanan sürdürülebilir mimari denince akla ilk olarak, enerji kaynaklarının minimum seviyede kullanıldığı, doğayla uyumlu ve insan sağlığına zarar vermeyen yapıların ortaya çıkarılması geliyor. Sürdürülebilir mimari, standart malzemeler yerine çevreye uygun kaynakların kullanılmasını öneriyor. Dünya genelinde pek çok ülkenin oldukça önem verdiği sürdürülebilir mimari ile binaların kendi içinde enerji verimli olması, herhangi bir malzemenin çevreye zarar vermemesi, tükenebilir enerji kaynakları yerine yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılarak daha verimli ve duyarlı binaların inşa edilmesi amaçlanıyor.
Yurt dışında büyük yankılar uyandıran ve Türkiye’de günden güne daha fazla önem verilen sürdürülebilir mimari için dijital teknolojiler büyük bir önem arz ediyor. Mimaride sürdürülebilir tasarımlar elde etmek için estetikten ödün vermeyen işlevsel ve faydalı seçeneklerin ortaya çıkmasında parametrik tasarım oldukça önemli bir rol oynuyor.
Geleneksel Tasarım Yöntemleri ve Parametrik Tasarım Arasındaki Farklar
Geleneksel, bilgisayar destekli tasarım anlayışında model olarak ele alınacak biçimi oluşturmak oldukça kolay olmakla beraber, sürecin temelini parçaların toplanıp birbirine eklenmesi ve ilişkilendirilmesi oluşturuyor. Ancak söz konusu model üzerinde herhangi bir değişiklik yapılması istendiğinde bir boyutun değiştirilmesi bile diğer pek çok parçanın uyarlanmasını gerektirebiliyor. Bu işlem ise tamamen manuel olarak yapılıyor. Biçim ne kadar karmaşıksa yapılacak işlemelerin sayısı ve süresi o derecede uzun oluyor. Bu durum araştırmayı ve tasarımı kısıtlayabiliyor.
Diğer taraftan geleneksel bilgisayar destekli çizim anlayışında, biçimlerin veya biçim parçalarının iptal edilmesi kolaylıkla yapılabilen bir işlem olarak karşımıza çıkıyor. Biçim parçacıkları birbirinden bağımsız olduğu için diğer parçalarla kalıcı bir ilişkisi olmuyor. Bu nedenle de herhangi bir parçanın silinmesi işlemi sonrasında, iptal edilen parça yerine yeni parçaların eklenmesi işlemi kolayca yapılıyor. Klasik anlayışta, kesme, kopyalama ve yapıştırma kavramları en temel işlemler oluyor. Bu sistemde parça veya elemanlar bir yerden alınıp yeniden konumlandırılıyor veya ilkel biçimde de olsa çoğaltılıyor. Sonuç olarak bu çizim sistemleri, sadece kullanıcının verdiği komutları yapabilen, üç boyut özellikleri gelişmiş teknik mimari çizim programları olarak geçiyor.
Parametrik tasarım ise; geleneksel çizim yöntemlerinin sunduğu sınırları daha da geliştirerek ele alıyor. Böylelikle tasarım kısıtlanmamış oluyor. Aslında amaç, sınırsız sayıda sınırlılık yaratmaya çalışıp, çok sayıda alternatif tasarım üretmek halini alıyor. Tasarımcı parçaları birbirleriyle ilişkilendiriyor ve bu ilişkileri kurarak bir tasarım oluşturuyor. Yine ilişkileri gözlemleyip, seçerek yeniden düzenliyor. Parametrik sistem, tasarımın tutarlı ve devamlı olmasını sağlıyor. Parametrik tasarım ile birlikte, tasarımcının ilişkileri tanımlama ve belirleme evresi, tasarım sürecinin ayrılmaz bir parçası olarak görülüyor. Tasarımcının, gerektiğinde tasarımdan bir adım geri çekilmesini ve tasarımın mantığına odaklanmasını ön görüyor. İlişkileri kurma süreci tasarım nosyonu gerektiriyor ve daha önce tasarım kavramının bir parçası olarak düşünülmemiş ek kavramlar ortaya koyuluyor.
Parametrik Tasarımın Sağladığı Faydalar
Parametrik tasarımın mimar ve tasarımcılara getirdiği pek çok olanak bulunuyor. Uyumluluk, tasarım sürecini hızlandırması, pek çok kaynağı kullanabilmesi gibi olanaklar parametrik tasarımın kullanımını daha avantajlı hale getiriyor.
Parametrik tasarımın temelini kısıtlamalar oluşturmasına rağmen, bu kısıtlamalara yüklenen fiziksel faktörler tasarım sürecinin en başından sürecin sonuna kadar tasarımın bir parçası oluyor. Kısıtlamalara yüklenecek kriterlerin sayısı ise hiçbir önem teşkil etmiyor. Böylelikle tasarımcı istenen kriterleri farklı biçim alternatifleriyle beraber tasarıma ekleme imkanına erişiyor. Tasarımcı, süreçteki değişikliklerden etkilenmiyor, değişen parametreler hızlı biçimde yenisiyle değiştiriliyor veya istenmeyenler siliniyor. Böylelikle tasarım kaldığı yerden devam ediyor.
Parametrik tasarımın süreci optimizasyon mantığı ile hem rastgele hem de deterministik bir karakter sergiliyor. Tasarımcıların kısıtlamaları yani parametreleri kontrol etmelerine, fiziksel ve teknik etmenleri ölçmelerine yardımcı oluyor. Diğer taraftan sürecin farklı bir biçimde anlaşılmasına ve görselleştirilmesini sağlıyor. Tasarımcı, değişmez ve kesin kurallı parametrelerden sapmadan parametrik algoritmaların esnekliğinden yararlanarak farklı biçim yaratma imkanları bulabiliyor.
Tasarımcılar süreç boyunca alınan tüm kararlar arasında bağlantılar kurarak tek bir mantık oluşturuyor, böylece bir tasarım alternatifinden diğerine rahatlıkla geçebiliyor. Bu sayede tasarım sürecinde tek bir çözüm yolu önermek yerine birden fazla çözüm üretebiliyor. Parametrik tasarımın en önemli niteliklerinden bir diğeri ise, tasarım sürecinin etkin biçimde kontrol edilmesini ve yönetilmesini sağlamak oluyor. Tasarımcının, süreci tasarlamasına olanak veriyor, bu süreci hızlandırıyor, farklı ve değişken kararlar alabilme lüksünü sunuyor.
